Giới thiệu chung
Việt Nam từng là ngôi nhà của một trong năm loài tê giác thế giới: Tê giác Java. Tuy nhiên, cá thể tê giác Java cuối cùng của Việt Nam đã bị bắn chết để lấy sừng vào năm 2010. Việt Nam vẫn còn cơ hội để thể hiện trách nhiệm trong việc bảo vệ các loài tê giác trên thế giới bằng cách thúc đẩy quá trình thực thi pháp luật, đấu tranh với nạn buôn bán trái phép sừng tê giác và xoá bỏ những quan niệm sai lầm về việc sử dụng sừng tê giác tại Việt Nam.
394Cá thể tê giác bị giết hại trái phép tại Nam Phi năm 2020
27.000+Cá thể tê giác còn lại trong tự nhiên tính đến năm 2020
Thực trạng
Mối đe dọa lớn nhất đối với loài tê giác trên thế giới chính là bị săn bắn, buôn bán để đáp ứng nhu cầu tiêu thụ, sử dụng sừng tê giác ở Việt Nam và một số quốc gia Châu Á khác.
Năm 2020, 394 cá thể tê giác đã bị sát hại tại Nam Phi để lấy sừng nhằm đáp ứng nhu cầu tiêu thụ tại các quốc gia châu Á, trong đó có Việt Nam.
Việt Nam được biết đến là quốc gia trung chuyển và tiêu thụ sừng tê giác lớn trên thế giới. Các đường dây buôn bán thường tuồn sừng tê giác vào Việt Nam qua đường hàng không hoặc đường biển. Sừng tê giác chủ yếu được giới siêu giàu sử dụng để thể hiện đẳng cấp. Ngoài ra, một số người khác sử dụng sừng tê giác vì mù quáng tin rằng sừng tê giác có thể chữa được bệnh.
Pháp luật
| Năm loài tê giác trên thế giới (trừ phụ loài là quần thể tê giác trắng ở Nam Phi và Swaziland) đều thuộc Phụ lục I – danh mục các loài ĐVHD bị đe dọa tuyệt chủng của CITES - Công ước về Buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp. Việc buôn bán quốc tế cá thể và các sản phẩm từ tê giác giữa các quốc gia thành viên Công ước, trong đó có Việt Nam bị nghiêm cấm. Tại Việt Nam, hành vi buôn bán, vận chuyển và tàng trữ sừng tê giác với khối lượng dưới 0,05 kg sẽ bị xử phạt hành chính từ 180 triệu đến 360 triệu đồng theo Điều 22, 23, Nghị định 35. Đối với vi phạm về sừng tê giác có khối lượng từ 0,05 kg trở lên, đối tượng sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 244 Bộ luật Hình sự 2015 – sửa đổi, bổ sung năm 2017, theo đó, mức phạt có thể lên đến 15 năm tù giam.
|  |
Biện Pháp
Tăng cường thực thi pháp luật bảo vệ Tê giác
Trong nhiều năm qua, ENV đã và đang nỗ lực hợp tác với người dân và cơ quan chức năng trên cả nước để phát hiện và xử lý các vi phạm liên quan đến tê giác tại Việt Nam. Bên cạnh đó, ENV trực tiếp làm việc với các tòa án, viện kiểm sát để thúc đẩy quá trình xét xử, xử phạt những tội phạm buôn bán sừng tê giác trái phép.
Trong năm 2020, ENV đã ghi nhận 6 vụ vi phạm liên quan đến tê giác như tàng trữ, vận chuyển, buôn bán trái phép sừng tê giác với tổng khối lượng sừng thu được là 139,71kg.
Phối hợp chặt chẽ với các cơ quan thực thi pháp luật, nhiều đối tượng trong đường dây buôn bán trái phép sừng tê giác từ châu Phi về Việt Nam đã phải nhận những bản án thích đáng vì hành vi của mình. Nhiều bài viết quảng cáo, rao bán sừng tê giác đã bị gỡ bỏ.
Hoàn thiện khung pháp lý
ENV tích cực tham gia đóng góp ý kiến cho các văn bản pháp luật được soạn thảo để nâng cao tính hiệu quả của các văn bản pháp luật được ban hành đối với hoạt động bảo vệ ĐVHD nói chung trong đó có tê giác.
Giảm thiểu nhu cầu tiêu thụ sừng tê giác
ENV thường xuyên thực hiện các chương trình nâng cao nhận thức trên các phương tiện thông tin đại chúng như truyền hình, phát thanh, báo chí và các phương tiện truyền thông khác nhằm giảm thiểu nhu cầu tiêu thụ sừng tê giác. ENV đã sản xuất nhiều phim ngắn truyền thông kêu gọi cộng đồng KHÔNG tiêu thụ sừng tê giác và báo cáo các vi phạm liên quan tới hổ tới các cơ quan chức năng hoặc đường dây nóng miễn phí bảo vệ động vật hoang dã 18001522. Các phim ngắn của ENV có sự tham gia của nhiều nghệ sỹ, nhân vật nổi tiếng được phát sóng trên 50 kênh truyền hình trên cả nước.
Bên cạnh các triển lãm bảo vệ tê giác tại các khu vực cộng cộng, ENV triển khai chương trình “Vùng an toàn cho ĐVHD”. ENV phối hợp với hơn 300 các cơ quan của Chính phủ, các doanh nghiệp đặt các bảng thông tin về bảo vệ tê giác cũng như các loài ĐVHD khác tại lối vào và sảnh chính các trụ sở làm việc. Các tình nguyện viên của ENV cũng treo băng rôn truyền thông tại trên 50 chợ trên cả nước.
Hướng tới những đối tượng có khả năng tiêu thụ sừng tê giác, các hoạt động truyền thông cũng được triển khai tới khách hàng trong hệ thống các showroom ô tô của các hãng BMW, Mercedes - Benz, hay các sân golf, trung tâm thể dục thẩm mỹ và các chung cư, khu nghỉ dưỡng cao cấp.
Trong hai năm liên tiếp, 2013 và 2014, ENV và tổ chức Rhinose Foundation phối hợp tổ chức chuyến thăm và làm việc cho đoàn đại biểu VN tại Nam Phi để trực tiếp chứng kiến những mối đe dọa nghiêm trọng đối với sự tồn vong của tê giác tại Nam Phi trong mối liên hệ với hoạt động tiêu thụ ở Việt Nam. Đoàn đại biểu gồm Phó Chủ nhiệm UB Khoa học, Công nghệ và Môi trường Quốc hội, ca sỹ Hồng Nhung, phóng viên báo Lao Động, cán bộ cảnh sát môi trường và hải quan. Sau chuyến công tác, các thành viên đã có nhiều đóng góp thiết thực giúp lan tỏa thông điệp bảo vệ tê giác tới cộng đồng.
1800 1522
