Vấn nạn du lịch trại gấu Hạ Long cuối cùng đã được giải quyết dứt điểm nhờ các chiến dịch tăng cường thực thi pháp luật của cơ quan chức năng tỉnh Quảng Ninh từ đầu năm 2014.

Hoạt động kinh doanh du lịch trích hút mật gấu tại Hạ Long đã hoạt động từ khoảng năm 2007 với sáu trại gấu lớn dọc theo tuyến đường chính đến vịnh Hạ Long - một trong những địa điểm du lịch nổi tiếng nhất Việt Nam. Các trang trại nuôi nhốt gấu này thường xuyên tiếp đón các chuyến xe chở khách du lịch, chủ yếu là Hàn Quốc và tại đây, du khách được tận mắt chứng kiến việc trích hút mật gấu rồi sau đó mua mật gấu mang về nước. Các hoạt động này đã vi phạm pháp luật Việt Nam và Công ước về buôn bán quốc tế các loài động, thực vật hoang dã (CITES).

Gấu bị nuôi nhốt trong những chiếc lồng chật hẹp để khai thác mật bán cho du khách 

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch và Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh đã có nhiều văn bản chỉ đạo cấm xe chở khách du lịch đến thăm quan các trại gấu, và sau nhiều năm nỗ lực, bốn trong tổng số sáu trang trại gấu đã ngừng các hoạt động kinh doanh du lịch trích hút mật gấu. Tuy nhiên, hai trang trại gấu còn lại vẫn ngang nhiên tiếp tục các hoạt động kinh doanh du lịch trích hút mật gấu và bán mật gấu cho du khách. 

Đầu năm 2014, Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh đã quyết liệt chỉ đạo các cơ quan chức năng địa phương có biện pháp chấm dứt mọi hoạt động du lịch trích hút mật gấu tại hai trang trại này đồng thời thành lập một tổ công tác liên ngành để giám sát các trang trại này nhằm chấm dứt hoàn toàn hoạt động du lịch trại gấu. Tổ công tác liên ngành được chính thức thành lập vào tháng 03/2014 bao gồm đại diện của các cơ quan hữu quan cấp tỉnh như: Chi cục Kiểm lâm, Cảnh sát môi trường, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch và đại diện của Trung tâm Giáo dục Thiên nhiên (ENV). Qua nhiều tháng hoạt động, Tổ công tác liên ngành đã tiến hành giám sát nghiêm ngặt hoạt động của hai trại gấu còn lại. Trong một số tuần đầu, một vài xe đưa đón khách du lịch vẫn cố tình đến hai trại gấu này. Tuy nhiên cuối cùng, những nỗ lực làm việc cao độ của tổ công tác trong tất cả các ngày trong tuần (kể cả ngày nghỉ) đã được đền đáp xứng đáng, hoạt động du lịch trích hút mật gấu tại cả hai trang trại đã được chấm dứt hoàn toàn. 

Kể từ tháng 5 năm đến nay đã không còn đoàn khách du lịch nào đến thăm quan cả hai trại gấu này. Hiện nay, các cơ quan chức năng địa phương vẫn tiếp tục theo dõi các trang trại này để đảm bảo hoạt động du lịch trích hút mật gấu sẽ không hoạt động trở lại. 

Trong suốt bảy năm qua, ENV đã làm việc chặt chẽ với nhiều cơ quan chức năng các cấp nhằm chấm dứt hoàn toàn hoạt động du lịch trích hút mật gấu tại Hạ Long. Gần đây trong một đợt giám sát, các điều tra viên của ENV đã xác nhận một số lượng gấu được chuyển khỏi Hạ Long và các đối tượng người Hàn Quốc trong đường dây đã dỡ bỏ các thiết bị phục vụ việc khai thác mật gấu. Ngoài ra, những nỗ lực của ENV nhằm loại bỏ các sản phẩm có thành phần mật gấu tại các điểm dừng chân dành cho khách du lịch Hàn Quốc trên đường tới vịnh Hạ Long cũng đã thành công. Các cửa hàng thuốc đông y không còn bày bán các sản phẩm có nguồn gốc từ mật gấu. 

Bà Nguyễn Phương Dung, Phó Giám đốc ENV chia sẻ: “Thành công của chiến dịch này đã thể hiện quyết tâm mạnh mẽ của các cơ quan chức năng tỉnh Quảng Ninh trong việc xử lí hoạt động kinh doanh trích hút mật gấu trái phép và tàn nhẫn ngay tại vịnh Hạ Long, điểm du lịch nổi tiếng của Việt Nam. Thành công này cũng đánh dấu sự khởi đầu cho việc chấm dứt hoạt động kinh doanh du lịch trích hút mật gấu tại Việt Nam. Động thái kiên quyết của các cơ quan chức năng tỉnh Quảng Ninh trong việc xử lý vấn nạn này trong năm nay đã gửi một thông điệp mạnh mẽ đến các chủ trại gấu trên cả nước về việc nuôi nhốt gấu để trích hút lấy mật đang bị số đông người dân lên án và dần bị xóa bỏ.” 

Chiến dịch cũng nhận được sự hỗ trợ nhiệt tình của nhiều tình nguyện viên dũng cảm đồng hành cùng ENV trong hoạt động giám sát hai trại gấu còn lại trong những tháng quan trọng cuối năm 2013. ENV và các tình nguyện viên đã thường xuyên thông báo kịp thời các vi phạm tới các cơ quan chức năng địa phương và đặc biệt không nao núng, đầu hàng trước những hanh động đe dọa, quấy rối, thậm chí bị tấn công bởi những kẻ được một chủ trang trại nuôi nhốt gấu thuê. 

Theo bà Dung, "Sự thành công của chiến dịch này là một ví dụ điển hình về sự phối hợp chặt chẽ của các cơ quan chức năng, các cơ quan báo chí, cộng đồng và các tổ chức xã hội dân sự để cùng tạo nên những điều tuyệt vời." 

ENV xin cảm ơn Tổ chức World Animal Protection đã hỗ trợ ENV trong suốt quá trình thực hiện chiến dịch này và tổ chức Human Society International - Australia đã hỗ trợ giai đoạn hoạt động thứ hai của tổ công tác liên ngành.